Na każdej dobrej stronie internetowej traktującej o miodach na piedestał wynoszony jest miód gryczany. O tym jaki miód gryczany jest wspaniały możecie przeczytać sobie https://opawska.pl/miody/55-miod-gryczany.html Dziś zajmiemy się tym z czego jest wytwarzany przez pszczoły miód gryczany – gryką zwyczajną.
Gryka zwyczajna (łac. Fagopyrum esculentum Moench) jest rośliną z rodziny rdestowatych. Gryka pochodzi z terenów Azji wschodniej i Azji środkowej. W Polsce gryka jest gatunkiem uprawianym, o niewielkim znaczeniu dla rolnictwa, traktowanym marginalnie oraz jako poplon. Gryka posiada łodygę walcowatą, wewnątrz pustą o średnicy 2 – 6 mm. Liście gryki na łodydze ustawione są skrętolegle, mają błoniaste, pochwiaste przylistki. Liście są ciemnozielone, jaśniejsze na stronie spodniej, posiadają kształt sercowaty. Kwiaty gryki są nieduże w kolorze białym wpadającym w różowy. Kwiaty gryki są wonne wobec czego zachęcają owady do pobierania nektaru i zapylania. Owocem gryki jest orzech w kształcie trójkąta o ostrych, regularnych kształtach. Gryka jest rośliną jednoroczną, w warunkach klimatycznych Polski kwitnie od lipca do sierpnia , jest obcopylna. Najliczniejsi zapylacze gryki to pszczoły i muchówki.
Grykę zaczęto uprawiać już 2000 lat p.n.e. w górskich rejonach północnych Indii. To ten obszar świata stał się kolebką uprawy gryki, skąd w późniejszych okresach (nadal liczonych w latach p.n.e.) uprawiana była w Chinach, Korei i Japonii. Kasze gryczaną znali już Hunowie – tak to ci sami, którzy ok 370 roku najechali Europę wywołując wielką wędrówkę ludów i przyczyniając się do upadku Cesarstwa Zachodniorzymskiego. Podobno gryka była w Europie środkowej (tak, to u nas) znana i konsumowana już w neolicie.
Czołowymi producentami gryki wg danych z 2007 roku jest Rosja – 1 305 000 ha, Chiny – 900 000 ha i Ukraina 237 000 ha. Polska z powierzchnią zasiewu gryki - 90 000 ha plasuje się daleko za czołówką.
Co takiego ma w sobie gryka, że już 4000 lat temu decydowano się na jej uprawę ? Gryka może być uprawiana na dosyć słabej ziemi, jest rośliną jednoroczną, której zasiew odbywa się po ostatnich przymrozkach – już w maju. Jest stosunkowo odporna na choroby i szkodniki. Człowiek wykorzystuje wszystkie części rośliny na własne potrzeby. Jest to roślina bardzo uniwersalna jednak też niedoceniana, ale po kolei.
Gryka od dawna jest cennym surowcem zielarskim. W zielarstwie wykorzystuje się całe lub połamane części łodyg, we wczesnym okresie kwitnienia. Takie łodygi muszą zostać natychmiast wysuszone. Pozyskany surowiec zawiera aż 3% rutyny, który posiada właściwości antyoksydacyjne, uszczelnia naczynia krwionośne i ma działanie przeciw-wysiękowe. Rutyna (łac. Rutosidum) zapobiega powstawaniu niektórych wysoce reaktywnych wolnych rodników, podnosi też odporność. Liście gryki stosuje się w leczeniu hemoroidów, żylaków, pomocniczo przy leczeniu nadciśnienia tętniczego, krwawień z nosa. Rutyna pomocna jest przede wszystkim przy wzmocnieniu naczyń włosowatych.
Gryka jest też cennym pokarmem. Nasiona gryki zawierają średnio 14 % białka, które jest cenniejsze i łatwiej przyswajalne niż białko zbóż. Z nasion ziaren gryki od stuleci wytwarza się półprodukty spożywcze takie jak:
- kasza gryczana
- mąka gryczana
- otręby gryczane
- płatki gryczane
W tradycji kuchni polskiej na stałe wpisała się kasza gryczana. W Indiach gryka traktowana jest jako zboże chlebowe – z mąki gryki wypieka się chleby. Chiny i Japonia tradycyjnie już ozywają mąki gryczanej do wyrobu makaronów . Francuzi zajadają się mąką gryczana w tradycyjnych naleśnikach bretońskich. Pędy i liście gryki w Azji używane są do robienia sałatek i przecierów.
Gryka jest również rośliną paszową. Odpady z przerobu ziarna gryki – powstałe łuski są cennym dodatkiem do pasz. Plewy i słoma gryczana posiadają wartości odżywcze stawiane na równi ze zbożami jarymi i tutaj ciekawostka - słoma gryczana zjadana przez zwierzęta o białej lub jasnej sierści wywołuje u nich zapalenia skóry. Mowa o zwierzętach „z wolnego wybiegu”, które maja dostęp do światła słonecznego.
Gryka jest też rośliną miododajną, jednak jej wydajność jest słaba i plasuje się na poziomie około 80 kg miodu z hektara. Miód gryczany ze względu na swój bogaty skład jest jednym z cenniejszych i poszukiwanych miodów. Smak i aromat miodu gryczanego jest bardzo ostry i specyficzny. Miód gryczany jest miodem, którego nie da się pomylić z żadnym innym. Ma barwę od brązowej aż do czarnej i aromat kwiatów, łodyg i liści gryki. Ze względu na swój smak i aromat miód gryczany zarezerwowany jest przeważnie dla świadomych konsumentów – koneserów miodów gryczanych. Charakterystyczny smak sprawia, że miód gryczany jest znienawidzonym miodem przez dzieci. Miód gryczany podobnie jak ziele gryki zawiera duże ilości rutyny, dlatego zalecany jest między innymi na wzmocnienie układu krwionośnego. Ważne, żeby miód gryczany pochodził z terenów czystych ekologicznie i ze sprawdzonej pasieki – zobacz czy jest aktualnie dostępny pod tym linkiem https://opawska.pl/miody/55-miod-gryczany.html
Czy wiesz, że … Suche łęty gryczane wykorzystywane są w sadownictwie podczas wiosennych przymrozków ? Sadownik podpala suche łęty gryczane, które spalając się wytwarzając duże ilości dymu chronią kwiatostany drzew i krzewów. Jak to działa ? Na powierzchni kwiatostanów osadzają się osmoliny, które zabezpieczają je przed przymrozkami. To działa !
O tym jak istotna dla polskiego krajobrazu była gryka pisał też nasz wieszcz narodowy:
„Gdzie bursztynowy świerzop, gryka jak śnieg biała.
Gdzie panieńskim rumieńcem dzięcielina pała."
Adam Mickiewicz „Pan Tadeusz”.
P.S. (dla dorosłych czytelników) – Gryczany drink.
Skład:
- miód gryczany
- wódka czysta 40% (lub mocniejsza)
Sposób przyrządzenia:
Łyżeczkę miodu gryczanego rozpuszczamy w 100 ml wódki. Podajemy schłodzony i konsumujemy w najlepsze.
B.C.